καμικάζι ή καμικάζε

Ιαπωνική λέξη που σημαίνει θεϊκός άνεμος και δόθηκε στον τυφώνα, ο οποίος το 1281 διασκόρπισε τον στόλο που είχαν στείλει οι Μογγόλοι εναντίον της Ιαπωνίας. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η προσωνυμία αυτή χρησιμοποιήθηκε για τους Ιάπωνες εθελοντές αεροπόρους, οι οποίοι με τα αεροπλάνα τους –στο μπροστινό μέρος των οποίων υπήρχε μεγάλο φορτίο εκρηκτικής ύλης– έπεφταν πάνω στον στόχο τους (πλοία τις περισσότερες φορές). Στην αρχή χρησιμοποιούνταν παλιά αεροσκάφη, επειδή όμως καταρρίπτονταν εύκολα, κατασκευάστηκαν γι’ αυτό τον σκοπό πυραυλοκίνητα αεροπλάνα, που ονομάστηκαν μπάκα. Οι επιθέσεις των κ. υπήρξαν ιδιαίτερα σφοδρές το 1945, κατά τη διάρκεια των μαχών της Ιβοτζίμα και της Οκινάβα, και προκάλεσαν σημαντικές απώλειες στον αμερικανικό στόλο. Οι Ιάπωνες έχασαν περίπου χίλια μπάκα. Στο φαινόμενο των κ. –κυριολεκτικά αδιανόητο για τη δυτική νοοτροπία– ενυπάρχουν όλα τα στοιχεία του ιαπωνικού θρησκευτικού πνεύματος: η πανάρχαιη σιντοϊστική αντίληψη της φυσικής ενέργειας, της πίστης στην ενότητα της ομάδας, της θεϊκότητας που περιβάλλει την έννοια πατρίδα, ακόμα και η φιλοσοφική θεώρηση του κόσμου κατά το δόγμα ζεν. Σύμφωνα με αυτήν η προσωπική μοίρα του ατόμου αντιμετωπίζεται με γαλήνη και απάθεια όπως επίσης η κομφουκιανική αίσθηση του καθήκοντος, που επιτάσσει στο άτομο να πράξει εκείνο που πρέπει, θυσιάζοντας τον εαυτό του για το σύνολο της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκει. Η αντιμετώπιση των κ. ως θύματα μιας ομαδικής ψύχωσης αποτελεί μάλλον απλοϊκή προσέγγιση. Πιο κοντινή στην πραγματικότητα είναι η αντίληψη που τους θεωρεί προϊόντα μιας ιδεολογίας που καλλιεργήθηκε σκόπιμα, με την ελπίδα ότι θα επέφερε κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Στους ιαπωνικούς στρατιωτικούς κύκλους κυριαρχούσε πραγματικά εκείνη την εποχή η πεποίθηση ότι η μαζική χρησιμοποίηση όπλων αυτοκτονίας (εκτός από τους κ. είχε σχεδιαστεί και η χρήση πλοίων αυτοκτονίας ενάντια στους εχθρικούς στόλους) θα αντιστάθμιζε τη συντριπτική αμερικανική υπεροχή σε πολεμικό υλικό και στρατιωτικές δυνάμεις. Στην πραγματικότητα, η δράση των κ. προκάλεσε τεράστιες απώλειες στους Συμμάχους, ταυτόχρονα όμως είχε αποτέλεσμα και την εκμηδένιση της ιαπωνικής αεροπορικής δύναμης, γεγονός που εξασφάλισε την υπεροχή των δυτικών στον αέρα. Μια μορφή αναβίωσης των κ. αποτελεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες η δράση των ισλαμιστών –κυρίως Παλαιστινίων– που επιχειρούν επιθέσεις αυτοκτονίας. Ιαπωνικό αεροπλάνο με χειριστή «καμικάζι», φωτογραφημένο ενώ πετά επάνω από αμερικανικό αεροπλανοφόρο, το οποίο δεν μπόρεσε να πλήξει.